Czy kod kreskowy informuje o kraju pochodzenia produktu? Poznaj prawdę o prefiksach kodów kreskowych i dowiedz się, jak sprawdzić rzeczywiste pochodzenie towaru.

W tym artykule przeczytasz o:

  • Największe mity dotyczące kodów kreskowych i pochodzenia produktów
  • Jak naprawdę działają prefiksy w kodach kreskowych EAN
  • Kiedy producent musi podać kraj pochodzenia na etykiecie
  • Praktyczne przykłady omijania identyfikacji pochodzenia
  • Jak konsument może sprawdzić rzeczywiste pochodzenie produktu

W dobie bojkotów i świadomych wyborów konsumenckich, informacja o pochodzeniu produktów stała się kluczowa dla polskich kupujących. Media często podają, że kod kreskowy zaczynający się od cyfr 460-469 oznacza produkt rosyjski, a 481 – białoruski. Czy jednak ta informacja jest prawdziwa?

Rzeczywistość okazuje się znacznie bardziej skomplikowana. Kod kreskowy wcale nie informuje bezpośrednio o kraju pochodzenia produktu, a poleganie wyłącznie na pierwszych cyfrach może prowadzić do błędnych wniosków i nieskutecznych bojkotów.

"Prefiks przedstawia wyłącznie informację, w którym kraju produkt został zarejestrowany, a nie gdzie został wyprodukowany."

Największe mity dotyczące kodów kreskowych i pochodzenia produktów

Dezinformacja na temat kodów kreskowych i kraju pochodzenia jest powszechna, co prowadzi do mylnych przekonań wśród konsumentów i nieefektywnych działań bojkotowych.

Mit 1: Prefiks kodu to kraj produkcji

Najczęstszym błędem jest utożsamianie prefiksu kodu kreskowego z krajem wyprodukowania towaru. W rzeczywistości pierwsze cyfry kodu informują wyłącznie o tym, w którym kraju nastąpiła rejestracja produktu w systemie kodów kreskowych.

Mit 2: Produkty z Rosji muszą mieć kod 460-469

Wiele osób wierzy, że wszystkie towary wyprodukowane w Rosji automatycznie otrzymują kod zaczynający się od 460-469. To nieprawda – prawo do użycia konkretnego kodu posiada producent lub właściciel marki, który może zarejestrować produkt w dowolnym kraju.

Mit 3: Kod 590 oznacza produkt polski

Podobnie mylne jest przekonanie, że kod zaczynający się od 590 gwarantuje polskie pochodzenie. Produkty z tym prefiksem mogły zostać wyprodukowane w dowolnym miejscu na świecie dla właściciela marki zarejestrowanego w Polsce.

Przykłady produktów z "polskim" kodem kreskowym wyprodukowanych za granicą:

  • Czarne oliwki wyprodukowane w Hiszpanii
  • Odzież szyta w krajach azjatyckich
  • Elektronika produkowana w Chinach
  • Produkty spożywcze z różnych krajów UE
  • Kosmetyki wytwarzane w innych państwach europejskich

Jak naprawdę działają prefiksy w kodach kreskowych EAN

System kodów kreskowych EAN (European Article Number) został stworzony przede wszystkim do celów logistycznych i handlowych, nie do identyfikacji kraju pochodzenia produktu.

Zasady przydziału prefiksów

Prefiksy krajowe są przydzielane organizacjom członkowskim GS1 (Global Standards One), które następnie zarządzają systemem kodowania w swoich krajach. Każdy podmiot gospodarczy może wystąpić o przydział kodów w dowolnym kraju, w którym prowadzi działalność.

Elastyczność systemu rejestracji

Firmy międzynarodowe często rejestrują swoje produkty w różnych krajach ze względów:

  • Strategicznych – łatwiejszy dostęp do określonych rynków
  • Podatkowych – optymalizacja obciążeń fiskalnych
  • Logistycznych – uproszczenie procesów dystrybucji
  • Marketingowych – budowanie lokalnego wizerunku marki

Różnica między krajem rejestracji a pochodzeniem

Kraj rejestracji kodu kreskowego to miejsce, gdzie firma zarejestrowała produkt w systemie EAN. Kraj pochodzenia to natomiast miejsce faktycznej produkcji towaru. Te dwie informacje mogą się znacząco różnić.

Kiedy producent musi podać kraj pochodzenia na etykiecie

Przepisy prawne dotyczące obowiązku podawania kraju pochodzenia są selektywne i dotyczą tylko określonych kategorii produktów.

Produkty nieopakowane (sprzedawane luzem)

Dla towarów sprzedawanych bez opakowania obowiązek podania pochodzenia dotyczy:

  • Świeżych owoców i warzyw – wszystkie rodzaje
  • Mięsa – wołowina, wieprzowina, drób, baranina, kozina
  • Ryb i owoców morza – w zależności od gatunku
  • Produktów mlecznych – w określonych przypadkach

Produkty opakowane z obowiązkiem oznaczenia

Wśród produktów pakowanych wymóg podania kraju pochodzenia obejmuje:

  • Oliwę z oliwek – zawsze wymagane
  • Produkty z grafią mogącą mylić – gdy opakowanie sugeruje pochodzenie
  • Towary z nazwami geograficznymi – chroniące konkretne regiony
  • Produkty objęte specjalnymi regulacjami – według przepisów sektorowych

Chronione oznaczenia geograficzne

Najwłaściwszą informacją o pochodzeniu są chronione oznaczenia geograficzne, takie jak:

  • Chroniona Nazwa Pochodzenia (ChNP)
  • Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG)
  • Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (GTS)
  • Produkty regionalne z certyfikatami

Praktyczne przykłady omijania identyfikacji pochodzenia

Rzeczywistość rynkowa pokazuje, jak łatwo można obejść identyfikację pochodzenia produktu za pomocą kodów kreskowych.

Klasyczny scenariusz "przepierania" produktów

Wyobraźmy sobie rosyjską spółkę produkującą pierogi, która tradycyjnie eksportowała do Polski produkty z kodem 460-469. W odpowiedzi na bojkot firma zakłada spółkę-córkę na Ukrainie, która jako właściciel marki przydziela ukraińskie kody kreskowe tym samym produktom.

Rezultat? Pierogi wyprodukowane w Rosji trafiają na polski rynek z ukraińskim kodem kreskowym i nową nazwą "pierogi ukraińskie". Formalnie wszystko jest legalne, a efektywność bojkotu zostaje podważona.

Współczesne strategie firm

Nowoczesne przedsiębiorstwa wykorzystują różne metody omijania identyfikacji:

  • Rejestracja w krajach trzecich – kod kreskowy z "neutralnego" kraju
  • Zmiana nazw produktów – ukrycie pierwotnego pochodzenia
  • Komplikowanie łańcucha dostaw – mieszanie surowców z różnych źródeł
  • Wykorzystanie spółek zależnych – formalne przeniesienie własności
  • Przetwarzanie finalne – nadanie produktowi "nowego" pochodzenia

Jak konsument może sprawdzić rzeczywiste pochodzenie produktu

Skoro kod kreskowy nie gwarantuje informacji o pochodzeniu, jak konsument może podejmować świadome decyzje zakupowe?

Informacje wiarygodne na etykiecie

Jedynymi wiarygodnymi źródłami informacji o pochodzeniu są:

  • Jasne oznaczenia – "Wyprodukowano w...", "Made in..."
  • Logotypy krajowe – "Produkt polski", "Made in Germany"
  • Certyfikaty pochodzenia – chronione oznaczenia geograficzne
  • Adresy producentów – rzeczywiste lokalizacje zakładów
  • Deklaracje zgodności – dokumenty potwierdzające pochodzenie

Dodatkowe źródła weryfikacji

Świadomy konsument może skorzystać z:

  • Baz danych producentów – oficjalne rejestry firm
  • Aplikacji mobilnych – skanery sprawdzające pochodzenie
  • Stron internetowych marek – informacje o lokalizacji produkcji
  • Certyfikatów jakości – potwierdzających źródła surowców
  • Kontaktu z producentem – bezpośrednie zapytania o pochodzenie

Ograniczenia w sprawdzaniu pochodzenia

Należy pamiętać, że pełna weryfikacja pochodzenia często jest niemożliwa ze względu na:

  • Tajemnicę handlową producentów
  • Złożoność międzynarodowych łańcuchów dostaw
  • Brak obowiązku ujawniania wszystkich informacji
  • Różnice w interpretacji pojęcia "pochodzenie"
  • Dynamiczne zmiany w strukturach własności firm

Świadomość ograniczeń kodów kreskowych to pierwszy krok do podejmowania rzeczywiście przemyślanych decyzji zakupowych. Zamiast polegać wyłącznie na pierwszych cyfrach kodu, warto szukać wiarygodnych źródeł informacji o pochodzeniu produktów i rozumieć złożoność współczesnych łańcuchów dostaw. Tylko takie podejście pozwala na skuteczne wspieranie preferowanych producentów i krajów pochodzenia.

Joanna Rembecka

Umów konsultację